Obszar działalności eksperckiej i naukowej FCC realizowany w formie zintegrowanego projektu Concilium Civitas
Przygotowania do utworzenia Concilium Civitas w ramach działalności FCC trwały kilka lat, ale ostateczna decyzja zapadła na przełomie 2018 i 2019 roku. Wtedy postanowiono w FCC o zorganizowaniu pierwszego zjazdu Concilium Civitas, czyli grupy najwybitniejszych polskich naukowców zajmujących się naukami społecznymi, pracujących poza Polską na najlepszych uczelniach światowych, jak Stanford, Harvard, Yale, Oxford itp.
Autorami tej inicjatywy byli profesorowie: Grzegorz Ekiert – socjolog, Universytet Harvarda, Anna Grzymała-Busse – politolog, Uniwersytet Stanford, Jan Kubik – socjolog, Uniwersytet Rutgers. Uniwersytet Londyński, Wojciech Sadurski – prawnik, Uniwersytet Sydney i Jan Zielonka – prawnik, politolog, Uniwersytet Oxfordzki. Ze strony krajowej pomysł koordynował red. Jacek Żakowski – kierownik Katedry Dziennikarstwa Collegium Civitas.
Tę inicjatywę z uznaniem, a często wręcz z entuzjazmem zaaprobowało w sumie aż 30 polskich naukowców z całego świata, z czego 20 zagwarantowało swoje uczestnictwo w Pierwszym Zjeździe, mimo ze jak na standardy tej klasy naukowców terminy wydarzenia były bardzo napięte.
Co jednak najważniejsze, wszyscy oni zadeklarowali udział we wszelkich działaniach Concilium Civitas pro publico bono, co samo w sobie wydaje się wydarzeniem bez precedensu i godnym najwyższego szacunku.
W swoim założycielskim manifeście, zaakceptowanym następnie przez wszystkich pozostałych uczestników Concilium, Grupa Inicjatywna zadeklarowała co następuje:
„Pracujemy na różnych uczelniach daleko od Polski, ale bliskie są nam polskie sprawy.
Część z nas urodziła się i wykształciła w Polsce. Część inaczej weszła do kręgu polskich spraw.
Część z nas wprost zajmuje się polskimi sprawami naukowo. Część interesuje się nimi na marginesie pracy akademickiej.
Łączy nas poczucie, że jako badacze procesów społecznych – ekonomicznych, politycznych, historycznych – uczestniczący w międzynarodowych akademickich debatach o sprawach publicznych, powinniśmy aktywnie i bezinteresownie oferować Polsce swoją wiedzę. Temu ma służyć tworzone przez nas Concilium Civitas – nieformalne ciało, które inicjujemy w duchu tradycyjnej społecznej odpowiedzialności polskiej inteligencji.
Wielu wybitnych badaczy uważa, że po latach względnej stabilizacji świat – w tym kraje demokratycznego Zachodu, do których należy Polska – znalazł się na niebezpiecznym zakręcie. Wszyscy możemy wyjść z niego wzmocnieni. Ale można też oczekiwać pogłębiania się napięć, kryzysów i konfliktów, mogących przynajmniej niektóre społeczeństwa narazić na niepowetowane straty.
Szczególne wyzwania stają teraz przed instytucjami demokratycznymi, państwami narodowymi, wspólnotami ponadnarodowymi, rządami prawa, modelami rynkowymi i społecznymi, tożsamościami wspólnot, w których żyjemy i systemami tworzących je więzi.
Kryzysy polityczne, ekologiczne, gospodarcze, społeczne, międzynarodowe są w wielu krajach przedmiotem rozległych analiz i debat, które nie przynoszą prostych odpowiedzi ani nie oferują łatwych i bezbolesnych rozwiązań. Doraźne odpowiedzi, które mogą mieć poważne i długofalowe skutki, są często wynikiem pobieżnej debaty i procesów decyzyjnych, którym nie towarzyszy odpowiedzialna i kompetentna refleksja.
Błędy popełniane w procesie rozwiązywaniu kryzysów mogą mieć skutki poważniejsze, niż same te kryzysy. Trzeba zrobić wszystko, co możliwe, by takich sytuacji unikać.
W obliczu tych wyzwań sytuacja Polski jest szczególna.
Jako młoda demokracja i gospodarka rynkowa wciąż zmagająca się z dziedzictwem XX w., Polska jest szczególnie wrażliwa na wyzwania systemowe, a miejsce Polski we wspólnocie zachodniej może być zagrożone bardziej, niż miejsce państw starego Zachodu. To sprawia, że Polacy powinni być szczególnie roztropni, rozważni i ostrożni, jeśli nie chcą stracić ważnej części dorobku ostatnich trzech dekad.
Tę sytuację traktujemy jako wyjątkowe zobowiązanie, by aktywniej niż dotąd służyć naszą ekspertyzą. (…)”.
Wspomniany Pierwszy Zjazd Concilium Civitas, zaplanowany na 9-10 lipca 2019 roku, udało się zorganizować w ciągu pięciu miesięcy, od lutego do czerwca. Oznaczało to zakup biletów, rezerwację hotelu i wyżywienia dla 20 obecnych na Zjeździe członków Concilium Civitas, a także przeprowadzenie samej imprezy składającej się pięciu głównych paneli i kilku spotkań towarzyszących, włącznie z transmisją całości do internetu, rozreklamowaniem wydarzenia w mediach i rejestracją uczestników-słuchaczy, zorganizowaniem grupy wolontariuszy spośród studentów Collegium Civitas, zapewnieniem właściwego cateringu, obsługi informacyjnej, zabezpieczenia i sanitarnej, a także stworzeniem identyfikacji wizualnej, strony internetowej Concilium i jego fanpage’a na Facebooku.
Dodatkowo jeszcze przed Zjazdem wydany został w nakładzie 2000 egzemplarzy Almanach złożony z 23 tekstów uczestników Concilium, który był bezpłatnie rozdawany wszystkim uczestniczącym w panelach dyskusyjnych, jest dostępny na stałe na stronie internetowej (także w wersji angielskiej) oraz rozsyłany błyskawicznie na każde zamówienie zainteresowanych w formie elektronicznej jako PDF.
Mimo relatywnie bardzo krótkiego czasu na przygotowanie tak dużej imprezy i wszystkich towarzyszących jej działań, można obiektywnie stwierdzić, że zakończyła się ona sukcesem. Liczba rejestrujących się do udziału w Zjeździe (blisko 600 osób) przekroczyła znacznie pojemność głównej auli Collegium Civitas i trzeba było organizować ich retransmisję do kolejnych trzech auli, w internecie śledziło ją na żywo w szczytowym momencie ponad 27 tysięcy osób. Wielkie media zaś (Portal Onet, Gazeta Wyborcza, Rzeczpospolita, radio TOK FM i in.) odnotowywały ją (169 publikacji) obszernie i w tonie wysokiego szacunku i uznania. Także komentarze w mediach społecznościowych (30 tys. odbiorców na Facebooku, 21 tys. linków w Google) szły w setki i praktycznie bez wyjątku były wysoce pochlebne, a czasem wręcz entuzjastyczne.
W efekcie, bardzo młoda i przygotowywana w rekordowo krótkim czasie inicjatywa uzyskała w sumie – jedynie w lipcu 2019 roku – tzw. dotarcie do 1 mln 750 tys. osób. W kategoriach marketingowych stanowi to odpowiednik wydatkowania prawie 1 mln złotych.
Także uczestniczący w Zjeździe członkowie samego Concilium Civitas, czyli naukowcy doskonale znający podobne wydarzenia w najbardziej prestiżowych ośrodkach akademickich na świecie, ocenili jednogłośnie, ze poziom organizacyjny i cała logistyka wydarzenia w niczym nie ustępowała wyśrubowanym standardom światowym. Równie wysoką ocenę zyskał w ich oczach wspomniany Almanach, którego standardy edytorskie uznali, za najwyższej próby.
Członkowie Concilium Civitas w podsumowaniu swojego Pierwszego Zjazdu jednogłośnie stwierdzili, że inicjatywę przekształcają w stałą instytucję i będą co roku spotykać się w podobnym trybie, lipcu, w gościnnych progach Collegium Civitas w Pałacu Kultury w Warszawie. Także Almanach będzie wydawany corocznie, a strona internetowa Concilium i jej fanpage na FB będzie publikował systematycznie informacje i teksty o dokonaniach naukowych członków Concilium oraz o wszelkich innych inicjatywach z Concilium Civitas związanych.
W 2019 r. rozpoczęło działalność Młode Concilium – realizowana przez Fundację Collegium Civitas inicjatywa członków Concilium Civitas. Celem Młodego Concilium jest bardziej aktywne włączenie młodego pokolenia do udziału w debacie o sprawach publicznych i naszej przyszłości. W 2020 r. odbyła się pierwsza edycja konkursu dla maturzystów na esej, reportaż lub artykuł na temat „Ja, Polska, Europa, świat – 2040”, którego finał powiązany był z Drugim Zjazdem Concilium Civitas.
W związku z sytuacją pandemiczną panującą w 2020 r. Drugi Zjazd Concilium Civitas został zrealizowany w formie zdalnej, przy wykorzystaniu platformy Zoom.
W ramach tego wydarzenia w dniach 18-19.07.2020 r. odbył się „Wielki finał Młodego Concilium” – czyli wirtualne spotkanie członków Concilium Civitas – profesorów z najlepszych uczelni światowych z laureatami konkursu dla maturzystów na esej „Ja, Polska, Europa, świat – 2040”, ogłoszonego wiosną 2020 r. Laureaci konkursu mieli okazję rozmawiać w formule „Jeden na jeden” z profesorkami i profesorami z Concilium Civitas. Odbyły się także trzy panele dyskusyjne: „Naród i Europa”, „Rynek i Socjal” oraz „Uniwersytet”. Ostatnim wydarzeniem „Wielkiego finału Młodego Concilium” była Pierwsza Doroczna Debata Concilium Civitas i Młodego Concilium o temacie „I co dalej Polacy”.
Rozmowy profesorów i profesorek z najlepszych uczelni świata z polskimi maturzystami 2020 r. wydają się wydarzeniem bez precedensu i wartym pogłębionej analizy, szczególnie wobec pokutującego nadal stereotypu o bierności i rzekomej bezmyślności młodych Polaków. Tymczasem potrafili oni na partnerskich zasadach rozmawiać z wybitnymi naukowcami, dzieląc się z nimi swoimi poglądami, opinia i lękami.
21 lipca 2020 r. miała miejsce – także online – Wielka Doroczna Plenarna Debata Concilium Civitas pt.
„STAN GRY”. W czasie dyskusji głos zabrali: prof. Grzegorz Ekiert (Harvard), prof. Jan Kubik (Rutgers, UCL) i prof. Jan Zielonka (Oxford, Wenecja), całość prowadził: Jacek Żakowski (Collegium Civitas, „Polityka”).
W lipcu 2020 r. ukazał się także Almanach Młodego Concilium z 20 najlepszymi esejami maturzystów zgłoszonymi w konkursie „Ja, Polska. Europa, świat – 2040”. Publikacja ta jest do pobrania w formie ebooka ze strony conciliumcivitas.pl
W okresie od marca 2020 r. do lutego 2021 r. członkowie Concilium Civitas brali udział w debatach i wykładach organizowanych online. Łącznie zrealizowano 12 spotkań, a kolejne są w przygotowaniu. Wydarzenia były transmitowane na żywo w serwisie Facebook, a ich zapisy pozostają cały czas dostępne dla widzów.
Na jesieni 2020 r. wydany został Drugi Almanach Concilium Civitas, który dostępny jest w wersji elektronicznej na stronie conciliumcivitas.pl. Zawiera on 24 teksty członkiń i członków Concilium, dotyczące większości najważniejszych polskich i światowych problemów politycznych, ekonomicznych, społecznych i historycznych.
W styczniu 2021 r. ogłoszona została druga edycja konkursu Concilium Civitas dla maturzystów. W tym roku organizatorzy konkursu zapraszają maturzystów do zmierzenia się z tematem „Po pandemii: inny świat, gorszy świat, lepszy świat?”. Temat ten należy rozumieć szeroko jako pokazanie ugruntowanych w obserwacjach i wiedzy o świecie współczesnym osobistych oczekiwań, nadziei, obaw, wizji, prognoz osób z pokolenia wkraczającego w dorosłość oraz wynikających z nich indywidualnych strategii życiowych. Prace mogą dotyczyć dowolnie wybranego istotnego aspektu lub wybranych aspektów przyszłości, ale powinny uwzględniać szerszy realistyczny kontekst przyczyn i konsekwencji przyszłych stanów rzeczy.
Konkurs „Po pandemii: inny świat, gorszy świat, lepszy świat?” organizowany jest przez Fundację Collegium Civitas z inicjatywy Concilium Civitas, przy współpracy Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Autorzy stu najwyżej ocenionych prac konkursowych zostaną zaproszeni do współpracy z Ambasadą Concilium Civitas złożoną ze studentów Collegium Civitas i tworzących Młode Concilium laureatów konkursu – grupą utrzymującą stały kontakt z członkami i organizującą bieżące działanie Concilium Civitas. 20 najlepszych prac wskazanych przez jury konkursowe zostanie umieszczonych w Almanachu Młodego Concilium 2022, który ukaże się nakładem Fundacji Collegium Civitas. Autorzy 10 najlepszych prac wskazanych przez Grand Jury otrzymają nagrody rzeczowe w postaci zwolnienia z czesnego w uczelniach partnerskich lub nagród finansowych ufundowanych przez Fundację Collegium Civitas.